Notatka ws. projektu ustawy o nauczaniu historii w gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych.

Klub parlamentarny PiS przedstawił projekt ustawy o nauczaniu historii w gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych, który "ma powstrzymać destrukcję edukacji historycznej". Projekt ustawy PiS jest odpowiedzią na planowane przez Ministerstwo Edukacji Narodowej zmiany w programach nauczania dotyczącymi lekcji historii, które w znaczący sposób drastycznie ograniczają liczbę godzin nauczania historii w gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych. Przeciwko zmianom w nauczaniu historii proponowanym przez MEN odbywały się protesty w kilku miastach w kraju.


Wnioskodawcy projektu wyrażają przekonanie o wyjątkowym znaczeniu nauczania historii dla zachowania dziedzictwa kulturowego Polski i kształtowania postaw odpowiedzialności obywatelskiej za wspólnotę narodową. Historia nie jest zwykłym przedmiotem, stanowi rdzeń edukacji patriotycznej, kształtuje umiejętność formułowania samodzielnych sądów i buduje postawy czynnej odpowiedzialności za kształt życia publicznego.

Projekt ustawy PiS zakłada m.in., że „nauczanie historii w gimnazjum i w szkołach ponadgimnazjalnych jest obowiązkowe przez cały okres nauki i powinno obejmować zarówno historię Polski jak i historię powszechną. Kurs historii powinien być pełny i integralny na każdym etapie edukacyjnym i mieć postać odrębnego przedmiotu pod nazwą historia.”
Ponadto - według projektu - nauczanie historii w gimnazjach i liceach jako przedmiotu odrębnego i integralnego "nie może być zastąpione nauczaniem historii w ramach bloków programowych lub w innych formach nieprzewidujących wyodrębnienia nauczania historii jako odrębnego przedmiotu".

Projekt ustawy PiS o nauczaniu historii w gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych został skierowany 13.04.2012 do pierwszego czytania w sejmowej komisji edukacji, nauki i młodzieży (nr druku sejmowego 411) i zakłada wejście w życie nowych przepisów z chwilą rozpoczęcia nowego roku szkolnego, czyli od 1 września 2012 roku. Tylko w ten sposób można uniknąć negatywnych następstw drastycznego ograniczenia nauczania historii.

UZASADNIENIE

Wnioskodawcy projektu wyrażają przekonanie o wyjątkowym znaczeniu nauczania historii dla zachowania dziedzictwa kulturowego Polski i kształtowania postaw odpowiedzialności obywatelskiej za wspólnotę narodową. Historia nie jest zwykłym przedmiotem, stanowi rdzeń edukacji patriotycznej, kształtuje umiejętność formułowania samodzielnych sądów i buduje postawy czynnej odpowiedzialności za kształt życia publicznego.

Za koniecznością regulacji ustawowej przemawia potrzeba określenia przez ustawodawcę zasad merytorycznych wiążących  ministra właściwego w sprawach oświaty i wychowania, który jest odpowiedzialny za szczegółowe kształtowanie podstaw programowych  w drodze rozporządzenia.  Podkreślić trzeba, że brak regulacji ustawowej w tej dziedzinie pozwolił ministrowi  na drastyczne ograniczenia nauczania historii  do trzech lat nauczania w gimnazjum i pierwszej klasy liceum.  W myśl rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych (Dz.U.2012.204) w  klasie 2 i 3 szkoły ponadgimnazjalnej   integralny kurs nauczania historii w zakresie podstawowym (dla uczniów, którzy nie wybierają historii jako przedmiotu maturalnego) zostaje zlikwidowany. Bloki tematyczne, które mają zastąpić nauczanie historii i innych przedmiotów ( np. wiedzy o społeczeństwie) w żadnym razie nie spełniają celów z zakresu edukacji historycznej. Trzeba podkreślić, że wprowadzone w 2008 roku rozwiązania uderzają w podstawowy sens liceum jako szkoły  powołanej do pełnowymiarowej edukacji o ogólnym charakterze.

Wspomniane wyżej rozporządzenie ministra właściwego w sprawach oświaty i wychowania  spotkało się z protestami nauczycieli  i historyków. Trzeba wyrazić szacunek dla działaczy opozycji demokratycznej, którzy podjęli protest głodowy w Krakowie przeciwko drastycznej redukcji nauczania historii w gimnazjach i szkołach średnich. Protesty kontynuowane są w Warszawie i innych miastach w Polsce. Wypada przypomnieć ,że protest przeciwko rozporządzeniu ministra edukacji podpisały Rady Instytutów Historii UJ i KUL, Rady Wydziału Historycznego Uniwersytetu Wrocławskiego, Rada Wydziału Prawa UJ, kilkudziesięciu historyków Instytutu Historycznego UW  i  Instytutu Historii PAN.

Projekt ustawy  zakłada, że nauczanie historii w gimnazjum i w szkołach ponadgimnazjalnych jest obowiązkowe przez cały okres nauki i powinno obejmować zarówno historię Polski jak i historię powszechną. Kurs historii powinien być pełny i integralny na każdym etapie edukacyjnym i mieć postać odrębnego przedmiotu pod nazwą historia. W szczególności nauczanie historii jako przedmiotu odrębnego i integralnego nie może być zastąpione nauczaniem historii w ramach bloków programowych lub innych formach odstępujących od formuły odrębnego przedmiotu. Przyjęcie proponowanych zasad stanowi warunek edukacji historycznej uczniów w gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych.

Projekt ustawy zakłada, że wymiar zajęć na etapach edukacyjnych jakimi są gimnazjum i szkoła ponadgimnazjalna nie powinien być mniejszy niż 180 godzin, co według opinii nauczycieli daje możliwość osiągnięcia celów edukacyjnych. Wymiar zajęć o większej liczbie godzin w zakresie rozszerzonym byłby określany w drodze aktów wykonawczych. W tej sprawie projekt proponuje wprowadzenie zmiany w ustawie  z dnia 7 września 1991 o systemie oświaty.  ( Art. 4 ust. 1 projektu). Przyjęcie zasad integralności i kompletności nauczania historii jako odrębnego przedmiotu pociąga za sobą  konieczność zmiany w art. 22 ust. 2 ustawy o systemie regulującego określanie podstaw programowych przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania   w drodze rozporządzenia.

Projekt zakłada wejście w życie nowych przepisów z chwilą rozpoczęcia nowego roku szkolnego, czyli od 1 września 2012 roku. Tylko w ten sposób można uniknąć negatywnych następstw drastycznego ograniczenia nauczania historii. Przepisy wykonawcze wydawane na podstawie art. 22 ust. 2 pkt 2 ustawy o systemie oświaty powinny  być dostosowane do nowych regulacji  w terminie umożliwiającym ich zastosowanie w  nadchodzącym roku szkolnym.
Proponowane zmiany nie pociągają za sobą kosztów i mogą być realizowane w ramach środków budżetowych będących w gestii ministra właściwego w sprawach oświaty i wychowania.

Projekt rodzi pozytywne skutki społeczne. 

Przedmiot projektowanej regulacji nie jest objęty prawem Unii Europejskiej